Veronica ten Holder (directeur Commissie voor de MER) over de MKBA

veronicawebsite.jpgIn de beoordeling van infrastructuurprojecten die om een Rijksbijdrage vragen is het verplicht om – naast een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) – ook een Milieueffectrapportage (MER) uit te voeren. Indien de informatie van de MER en de MKBA goed op elkaar is afgestemd, kunnen beide instrumenten elkaar versterken, stelt Veronica ten Holder (directeur/algemeen secretaris van de Commissie voor de milieueffectrapportage). In het interview gaat zij in op de rol van de Commissie in de MKBA procedure en bespreekt zij een aantal verbeterpunten voor de Nederlandse MKBA- en MER praktijk.  

Rol van de Commissie MER in de MKBA procedure

Als commissie hebben wij geen officiële rol in de MKBA procedure. Met enige regelmaat wordt de commissie gevraagd om naar de MKBA te kijken. Dat doen wij graag, want wij vinden het belangrijk om de twee instrumenten gelijk op te laten lopen, waardoor ze elkaar kunnen versterken. Wij komen niet structureel in aanraking met de MKBA, maar incidenteel en dat gebeurt altijd op verzoek van een overheid. Als de vraag van het bevoegd gezag is of wij de MKBA volledig willen meenemen in onze beoordeling dan gaan wij redelijk diep, maar nog niet zo diep als een reguliere second opinion op de MKBA. Wij kijken dan bijvoorbeeld of de effecten uit het verkeersmodel logisch zijn en of de kengetallen kloppen. Onze deskundigen geven hier een oordeel over.

De andere vraag die het bevoegd gezag kan stellen is: ‘is de informatie uit de MER goed vertaald in de MKBA?’ Bij de Windmolens Lage Weide hebben we gekeken naar de afstemming tussen MER en MKBA. Wij zijn niet de diepte in gegaan met het beoordelen van de MKBA. Wij hebben getoetst: Is de informatie uit de MER goed terecht gekomen in de MKBA? Sporen alternatieven goed met elkaar, dat is een heel belangrijk punt. Een belangrijke functie van de MER en de MKBA is het zichtbaar maken van keuzealternatieven. Als je beide instrumenten elkaar wilt laten versterken is het belangrijk dat dezelfde alternatieven worden betrokken. Het nulalternatief van de MKBA wijkt af van het nulalternatief van de MER. In het nulalternatief van de MKBA zitten ook kleinere maatregelen om het knelpunt binnen de perken te houden. Dit is in de MER niet het geval. Mijn advies is om ervoor te zorgen dat je met dezelfde alternatieven werkt in de MKBA en de MER. Dan moet je in beide studies misschien met meer alternatieven werken, maar de afstemming is de moeite waard. Keuzen worden beter onderbouwd.

Nut en noodzaak

Als Commissie MER kijken we ook naar aannames in de nut en noodzaak discussie op strategisch niveau. Je hebt een bepaald doel voor ogen. Is het project dat je voor ogen hebt, een goed antwoord op het doel dat je wilt bereiken? Hier zitten aannames en ambities onder die je goed moet verantwoorden. De discussie rondom de Noord-Oostelijke tak van de Betuwelijn vind ik een goed voorbeeld. Cruciaal voor de maatschappelijke discussie is het antwoord op de vraag of het nodig is om extra spoorcapaciteit te realiseren om het personenvervoer in de Randstad te ontlasten. Welke prognoses liggen daar onder? Zijn er andere opties voor goederenvervoer dan via het spoor, zoals binnenvaart. Bij wegenprojecten plaatsen wij soms kanttekeningen bij de probleemanalyse. Van hoeveel reistijdverlies is er sprake in de situatie zonder een project en wat is de winst na realisatie van het project. Wij vinden dat belangrijke informatie. Conclusies over het wel of niet door moeten gaan van een project, zullen wij nooit trekken; wij zijn geen politiek orgaan. Wij opereren binnen de kaders die het beleid en de wetgever stellen.

Geef zachte waarden een evenwichtige rol in de MKBA

Ik denk dat de MKBA hulp kan bieden bij het zichtbaar maken van het maatschappelijk nut vertaald in geld van zachte milieuwaarden. Wat je ziet is dat de discussie ‘moet een project doorgaan of niet?’ gauw gedomineerd wordt door geld en als je erin slaagt om met een MKBA ook zachte effecten als milieu, landschap en gezondheid te vertalen in economische termen, dan is de besluitvorming hier erg mee gebaat, want dan breng je ‘profit’ beter in balans met ‘planet’ en ‘people’. Er is nog veel winst op dit punt te behalen. Als je natuur in een MKBA in PM of in ‘+ en -’ uitdrukt, dan is het feitelijk onzichtbaar in de discussie. Dit is bijvoorbeeld ook bij de Nieuwe Westelijke Oeververbinding het geval. Het accent komt dan te liggen op hardere economische kosten en baten zoals reistijdwinst en dat zou anders moeten. Ik zie een aantal goede acties, zoals de natuurpuntensystematiek van het PBL en de recente studie van het PBL over gezondheid in MKBA’s. prima acties om zachte milieueffecten in de MKBA in balans te brengen met hardere effecten.

MKBA en MER vroeg in het proces

Een valkuil waar zowel de MER als de MKBA mee te maken hebben is dat de instrumenten pas laat in het proces wordt ingezet als een verantwoording achteraf in plaats van als een hulpmiddel om goede oplossingen te zoeken. Wij merken dit keer op keer. Als men vroeg in het proces veel aandacht besteedt aan discussie over: ‘wat is nou eigenlijk het probleem?’ ‘Welke opties heb ik naast infrastructurele opties?’ ‘Zijn er ook ruimtelijke of instrumentele opties?’ en ‘Wat zijn de effecten?’ dan maak je niet alleen betere keuzes, maar het gaat uiteindelijk ook sneller. De kost gaat voor de baat. Neem de tijd voor zorgvuldige gedachtenvorming in het begin en bij getrapte keuzen dan levert dat je bij de uitwerking van het plan winst op. Discussies worden niet elke keer opnieuw gevoerd. Aan het einde heb je minder bezwaar- en beroepprocedures, omdat je transparanter bent geweest en iedere keer feedback hebt gekregen op je aannames. Een zorgvuldig en transparant proces helpt ook de bestuurder om het voornemen goed te onderbouwen. De MKBA zit nu, net als m.e.r. vaak te laat in het proces als verantwoording. Gebruik het ook als hulpmiddel om goede keuzen te maken.

Een voorbeeld van een project waarbij het naar mijn mening beter had gekund is de Nieuwe Westelijke Oeververbinding. Op strategisch niveau is te weinig aandacht gegeven aan de kosten-batenafweging van andere opties. Alternatieve pakketten maatregelen, gericht op andere combinaties van weg- en OV-maatregelen, zijn slechts in beperkte mate beoordeeld op hun bijdrage aan het realiseren van de gewenste ruimtelijk-economische ontwikkelingen en het gewenste robuuste en duurzame mobiliteitssysteem in de regio Rotterdam. In de MKBA is slechts gebruik gemaakt van één ruimtelijk-economisch groeiscenario. Hierdoor was er geen zicht op de toekomstvastheid van de verschillende pakketten. De MKBA helpt dus maar beperkt bij de onderbouwing van nut en noodzaak van de diverse maatregelenpakketten en voor het toekennen van prioriteit daarbinnen aan de Nieuwe Westelijke Oeververbinding. 

Goede voorbeelden van vroeg opstarten MER en MKBA voor het voetlicht 

Hoe we ervoor kunnen zorgen dat bestuurders de MER vroeger inzetten? We hebben het hier al jaren over, maar het komt nog moeilijk van de grond. Ik denk dat het helpt als bestuurders, die goede ervaringen hebben met de MER en de MKBA vroeg in het proces, dit voor het voetlicht brengen. Een zeer goed voorbeeld vind ik de combinatie MER en MKBA bij de N280 bij Weert. Er zijn zeven alternatieven naast elkaar gezet. Hier zaten ook opties bij om de bestaande infrastructuur aan te passen om zo de bereikbaarheid en de leefbaarheid te verbeteren en in dit geval is daar ook voor gekozen. Als de bereikbaarheid en de leefbaarheid verbetert met een relatief goedkope oplossing, dan snijdt het mes aan twee kanten. 

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

 

 

 

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl