Paulus Jansen kritisch op MKBA 

paulus_jansen.pngPaulus Jansen diende meer dan zeven jaar als Kamerlid voor de Socialistische Partij. Hij was onder meer woordvoerder op de onderwerpen ruimtelijke ordening en energie. Ook was hij voorzitter van de vaste Kamercommissie Infrastructuur en Milieu. Momenteel is hij wethouder ruimtelijke ordening, wonen, dierenwelzijn, sport en vastgoed van de gemeente Utrecht. Tijdens zijn politieke loopbaan heeft hij vaak nagedacht over de effectiviteit van de verschillende parlementaire instrumenten, zoals de Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). In een interview deelt hij een aantal van deze gedachten. Jansen is onder meer van mening dat de opdrachtgeversrol bij MKBA’s moet worden ingevuld door een onafhankelijke partij.

MKBA geeft overzicht van effecten

De maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) is nuttig om te kijken welke effecten worden verwacht van het project. Ook wordt duidelijk welke effecten wel worden meegenomen in de analyse en welke niet. Op basis van dit overzicht van effecten kun je discussiëren over de waarde die je toekent aan de verschillende effecten. De ene politicus zal veel meer waarde toekennen aan milieueffecten en ruimtegebruik, terwijl anderen meer waarde toekennen aan efficiëntie en reistijdwinsten.

Overzicht effecten is vaak niet objectief

Het grootste voordeel van de MKBA zou moeten zijn dat je de effecten van een project op een objectieve manier in kaart worden gebracht. Effecten worden dan eenduidig gewaardeerd volgens een vaste systematiek, waardoor de afweging van het wel of niet doen van een project en de alternatieven eenvoudiger wordt. Dat zou idealiter de winst van een MKBA moeten zijn. Echter, in de praktijk stuurt de opdrachtgever bijvoorbeeld op de scope van de MKBA. Of effecten wel of niet worden meegenomen beïnvloedt uiteraard het resultaat. Ook verwachtingen over verkeersontwikkelingen beïnvloeden in hoge mate het resultaat. Dit wordt over het algemeen ook politiek ingezet. Als de minister wil dat het project doorgaat zal zij de neiging hebben om scenario’s met hoge groeiverwachtingen te gebruiken. Tegenwoordig worden effecten voor projecten standaard met een optimistisch en een pessimistisch scenario doorgerekend. Maar de vraag is of het pessimistische scenario pessimistisch genoeg is.

Er zijn mensen die zeggen dat je pas echt aan de slag moet gaan met infrastructuur als er een duidelijk knelpunt is en ik vind dat je dat serieus moet nemen. Wij hebben in Nederland de strategie dat we toekomstige knelpunten vooraf willen mitigeren en de infrastructuur zodanig aanpassen dat die toekomstige knelpunten alvast worden opgelost. Aan de andere kant kun je ook even wachten en kijken of het knelpunt nou daadwerkelijk ontstaat. Er zijn veel factoren die inwerken op het gebruik van infrastructuur, maar ook de mate waarin men verschillende typen modaliteiten gebruikt is aan verandering onderhevig. We hebben nu bijvoorbeeld te maken met een plotselinge verandering van de mate waarin jongeren hechten aan het gebruik van auto’s. Die ontwikkeling werd 10 jaar geleden nog totaal niet verwacht. Dat betekent dat MKBA’s door onjuiste aannames geen betrouwbaar beeld geven van het echte maatschappelijk rendement.

Onafhankelijk opdrachtgeverschap

Een valkuil van de MKBA is dat het een soort schijnzekerheid geeft over het objectieve maatschappelijk rendement van een bepaalde investering. Er is sprake van schijnzekerheid omdat de aannames die je erin stopt in hoge mate de uitkomst bepalen. Neem maar van mij aan dat in alle MKBA’s die gedaan worden hier wel enige mate van sturing in zit. Dit kan je voor een deel oplossen door de opdrachtgeversrol van de MKBA bij een andere partij neer te leggen dan de overheid die een bepaald belang heeft bij een project. Een minister of een regio die een project wil moet niet tegelijkertijd de opdrachtgever van de MKBA zijn. Zet gewoon in de wet dat bij bepaalde projecten de opdrachtgeversrol in handen komt van een andere neutrale partij. Planbureau voor de Leefomgeving zou kunnen maar in ieder geval een partij die niet direct gelieerd is aan de politieke besluitvorming. Deze partij kan in mijn ogen veel objectiever de aannames bepalen aan de hand waarvan de MKBA moet worden uitgevoerd. De minister betaalt dan het bedrag dat genoeg is om een MKBA uit te laten voeren aan een derde partij. Deze partij zorgt ervoor dat de MKBA wordt uitgevoerd. Een probleem van de haalbaarheid van dit idee is dat bewindspersonen er vaak weinig behoefte aan hebben om met de billen bloot te gaan. Extra onafhankelijkheid betekent dat men minder grip heeft op het resultaat. Ik denk dat dit de reden is dat dit nog niet wordt toegepast.

Masseren van de samenvatting

Een belangrijke manier om te sturen in de MKBA is het aanpassen van de scope van de studie. Een andere manier is het masseren van de conclusies. Er wordt ongetwijfeld heel erg veel energie ingestoken om de conclusies zo te formuleren dat onaangename conclusies voor de bewindspersoon zo zacht mogelijk en zo verstopt mogelijk terugkomen. Het komt vaak voor dat er aan de concepttekst van de MKBA nog geschaafd wordt. De onderzoekers zeggen dan dat een conclusie wel in het rapport moet blijven staan, maar dan moet het wel uit de samenvatting worden geschrapt. Ook dat is een hele effectieve manier om het politieke effect van die conclusie kleiner te maken.

Beperkte spreektijd

Het probleem tijdens debatten is dat je een beperkte spreektijd hebt en maar twee of drie interrupties. Je bent vrij snel door je interrupties heen en dan kun je niets meer doen. Het is dus erg lastig om tijdens een debat inhoudelijk over de MKBA te discussiëren. Zeker als slechts één woordvoerder de kar moet trekken kan de minister er heel makkelijk onderuit komen. De Kamer opereert pas effectief als er een aantal woordvoerders zijn die hetzelfde belang hebben en die allemaal op hetzelfde punt gaan hameren. Dit is nodig, want de minister geeft op de eerste vraag vaak een vaag antwoord.

Parels voor de zwijnen

Het uitvoeren van een MKBA is soms zonde van het geld. Bij de A27 was het besluit van tevoren uit onderhandeld door de coalitie. De PvdA had politiek gezien niet de ruimte om op grond van de MKBA te zeggen dat ze tegen zijn. Dan is het gewoon parels voor de zwijnen. Zonde van het geld. Als er een politieke deal is gemaakt, dan is het ook zonde om hier discussies aan te wijden. Dit is een situatie waar je als oppositiewoordvoerder vaak in zit. Je hebt het gevoel dat er niet zorgvuldig besloten wordt, omdat er iets is uit onderhandeld. Dat hoort bij politiek. Daar moet je tegen kunnen. Ik denk dat het wel goed is om het te benoemen. Dat je in het debat aangeeft dat de uitkomst van de MKBA niet de rol speelt die hij zou kunnen spelen, omdat er dan gewoon een politieke deal is geweest.

MKBA-analist moet de ruimte krijgen

Ik ben er een groot voorstander van om de MKBA-analist de ruimte te geven om na te denken over alternatieve oplossingsrichtingen en te reflecteren op het probleem naast het inschatten van kosten en baten. Vaak krijgt hij hier niet de ruimte voor om te voorkomen dat er onaangename varianten bekeken gaan worden. Voor uitvoerders van MKBA’s is het risicovol om buitengewoon kritisch te zijn op de opdrachtgever, want dan bestaat de kans dat deze niet meer terugkomt. Nogmaals, de opdrachtgever van een MKBA-studie moet een onafhankelijke partij zijn.  

Tips voor wethouders

Een belangrijk onderdeel van de MKBA is het vaststellen van de scope. Ik denk dat deze relatief eenvoudig vast te stellen moet zijn. Ik zou er voor kiezen om de scope van tevoren te bespreken met de gemeenteraad om hier draagvlak voor te creëren. Dan krijg je op dat moment al discussie over wat belangrijk is voor de maatschappelijke afweging en wat niet. Dan kan de oppositie ook al inbreng leveren over wat zij belangrijk vinden. Je maakt dan een goede start voor een onafhankelijke MKBA. Een tweede advies is om niet direct te beginnen met een zeer complex project. Tot slot denk ik dat grote investeringen in maatschappelijke activa bij gemeenten zich wel heel goed lenen voor MKBA’s.

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl