Max Hermans over de MKBA

max_hermans_foto.jpgMax Hermans diende in de periode 2003-2006 als lid van de Tweede Kamer voor de Lijst Pim Fortuyn (LPF). In deze tijd was hij woordvoerder op de portefeuille Verkeer en Waterstaat. Ook was hij verantwoordelijk voor de instelling van de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten waar hij ook lid van was. Tegenwoordig is Hermans lobbyist en ook in deze functie komt hij de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) tegen. In een interview vertelt hij over zijn ervaringen met het instrument. 

MKBA-fan

Ik ben zelf een fan van de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Als Kamerlid wachtte ik ook regelmatig de MKBA af voordat ik mijn standpunt bepaalde. De uitkomsten van de MKBA konden gevolgen hebben voor wat ik vond van een project. Ik vormde op een vrij technocratische manier mijn standpunten. Het was voor mij mogelijk om mijn standpunten vrij zelfstandig te bepalen, omdat de achterban van de LPF op een gegeven moment bijna niet meer bestond. Ik had dus alle ruimte om zo verstandig mogelijk te beslissen, zonder dat ik een specifieke achterban hoefde te bedienen. Het belangrijkste voordeel van het instrument is dat het projecten disciplineert en creativiteit losmaakt. Als de uitkomst van een MKBA negatief is, dan komen er krachten vrij die ervoor zorgen dat de kosten van een project omlaag gaan en de baten omhoog. Het dwingt je om slimmer, innovatiever en beter na te denken. Het optimaliseert. Ik ben nu betrokken bij de IJmeerlijn. De eerste MKBA had een baten-kostenverhouding van 0,1 met kosten van 7 miljard euro. Dit is politiek onverkoopbaar. Vervolgens kreeg iemand het eenvoudige idee om een metrovariant door te rekenen die de helft kost. Dit is alleen gebeurd, omdat de MKBA zo negatief was. Er worden dus slagen van miljarden gemaakt, wanneer een MKBA er zo slecht uitziet. Dat de MKBA creativiteit stimuleert is goed, want projectorganisaties kunnen erg star zijn. De MKBA dwingt projectorganisaties om creatiever na te denken en vervolgens komen er oplossingen naar voren waar je anders nooit aan gedacht had.

Het is ook een instrument met beperkingen

De MKBA heeft zeker zijn waarde bewezen dus het instrument moet absoluut behouden blijven, maar er zijn ook mensen die het als een beslisinstrument zien en dat is het niet. Het blijft moeilijk om bepaalde waarden in geld uit te drukken. Vooral bij openbaarvervoer projecten. Stel dat er in het verleden een MKBA was gemaakt van de spoorlijn tussen Amsterdam en Utrecht, dan was deze waarschijnlijk negatief geweest, maar je kunt nu toch moeilijk zeggen dat deze lijn geen bijdrage levert aan de welvaart. Openbaarvervoer is erg duur, maar heeft een aantal evidente voordelen die niet of slecht worden meegenomen in een MKBA. De IJmeerlijn heeft een groot regionaal effect, maar dit kan lastig worden meegewogen in een MKBA. Ook scoren openbaarvervoer projecten over het algemeen goed op waarden als landschap en milieu, maar deze waarden komen niet of slecht terug in een MKBA. Er zijn dus voldoende legitieme redenen om een openbaarvervoer project te steunen ondanks een negatieve MKBA.  

MKBA biedt weinig ruimte voor proactief investeren

Een andere makke van de MKBA vind ik dat er altijd vanuit huidige ontwikkelingen wordt geëxtrapoleerd naar de toekomst. Proactieve investeringen scoren vaak slecht in een MKBA. Sommige projecten hebben pas een positieve MKBA als het probleem ontzettend groot is. Als je besluit om een project te doen om een probleem dat je ziet aankomen al op te lossen voordat het zich manifesteert, dan scoort dit slecht in een MKBA. Het idee dat je als overheid kunt sturen waar ontwikkelingen gaan komen wordt daarmee genegeerd. Als je meer wilt gaan bouwen in de Noordvleugel van de Randstad en daarmee het Groene Hart wilt ontzien, dan moet je hierop voorsorteren door de infrastructuur in de Noordvleugel te verbeteren. Een MKBA adviseert dat je pas in de infrastructuur gaat investeren als de woningen zijn gebouwd, maar dan ben je te laat. Je moet nog jaren blijven zitten met het vervoersprobleem totdat het infrastructuurproject klaar is.

Slingerbeweging

Toen ik begon als Kamerlid werd de MKBA met name door Gerrit Zalm als een beslisinstrument gebruikt. Dat was het gevolg van de Betuweroute en de HSL die evident slecht waren voor de welvaart van Nederland. Vanuit Financiën was de reactie dat men wilde dat er meer op basis van rekensommetjes besluiten werden genomen. Vervolgens kwam hier een reactie op van de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten (commissie Duivesteijn) die ik heb ingesteld. Duivesteijn heeft er een groot punt van gemaakt dat de MKBA geen beslisinstrument moet zijn. De grote waarde van de MKBA werd door de commissie bevestigd, maar ook werd benadrukt dat er ruimte voor politici moet zijn om afwegingen los van de MKBA te maken.

Visie

Naast de MKBA en de waarden die slecht in een MKBA zitten spelen er ook andere factoren mee in politieke besluitvorming over infrastructuurprojecten. Een belangrijke factor is visie. Ik vond het bijvoorbeeld onzin om als Rijksoverheid te investeren in de Zeesluis IJmuiden. Het verdienmodel van Amsterdam zit helemaal niet in de haven en je hebt 40 kilometer verderop de haven van Rotterdam waar je gigantisch hebt geïnvesteerd in de Tweede Maasvlakte. Ik vond dit geen handige strategie. Maar er waren ook politici die hier een andere visie op hadden.

Slim georganiseerde werkbezoeken

Een andere factor is politieke strategie. Ik kan mij herinneren dat de verbreding van het Wilhelminakanaal puur is doorgegaan door een slim georganiseerd werkbezoek. Dit was een knettergek project. Het kostte 40 miljoen en misschien hadden drie bedrijven hier een beetje voordeel van. De essentie van zo’n werkbezoek is dat je Kamerleden uitnodigt en een probleem op tafel legt. Dit probleem maak je heel erg groot. Tijdens zo’n werkbezoek probeer je de toezegging te krijgen dat Tweede Kamerleden voor het project gaan pleiten. Kamerleden zijn heel gevoelig voor werkbezoeken. Daar gebeurt iets heel menselijks met ze. Ze hebben een mooie dag gehad en willen hier iets voor teruggeven. De kritische vragen verstommen op een gegeven moment. Als je zo’n werkbezoek organiseert, dan organiseer je dat daar regionale pers en het liefst ook landelijke pers staat. De pers komt aan het einde van de dag en dan worden er aan de Kamerleden vragen gesteld. De Kamerleden zeggen dan dat ze een prachtige dag hebben gehad en dat de problematiek goed over het voetlicht is gekomen. Vervolgens krijg je quotes van de Kamerleden als: “ik vind dit een heel groot probleem en als het aan onze partij ligt, dan gaan we in het komende debat regelen dat dit wordt opgelost”. Dit gaat dan de televisie op en dan is er iets goeds gebeurd. Het is helemaal slim om zo’n werkbezoek vlak voor de verkiezingen te organiseren, want dan is het helemaal moeilijk voor Kamerleden om kritisch te zijn. Ik noemde de verbreding van het Wilhelminakanaal daarom in debatten ook altijd een verkiezingscadeautje. Een nuance bij de ‘werkbezoekenstrategie’ is dat je het alleen kunt toepassen bij relatief kleine projecten. Bij miljardenprojecten zal dit niet zo snel de doorslag geven.  

Ruilhandel

Als Kamerlid van de LPF zat ik niet in de coalitie, maar ik kon projecten die ik wilde wel geregeld krijgen via ruilhandel met bijvoorbeeld de VVD en het CDA. Deze twee partijen vormden samen met D66 de coalitie, maar de coalitiepartijen lieten elkaar veel ruimte om zaken te doen met andere partijen. Als LPF waren wij geïnteresseerd in infrastructuurprojecten in Rotterdam en wij waren iets meer voor de weg, omdat er op de weg in die tijd grote problemen waren. Ik had dan overleg met woordvoerders van VVD en CDA waar we elkaar iets konden gunnen en meestal kwamen we er dan wel uit. Als je als oppositiepartij geen zaken probeert te doen met de coalitie, dan gebeurt er niet zoveel. Ik vind het ook wel legitiem dat dit gebeurt. In mijn tijd werd er ook veel gehandeld tussen Slob (ChristenUnie), van Hijum (CDA) en Verdaas (PvdA). Deze drie Kamerleden kwamen allemaal uit Zwolle en zij zorgden ervoor dat er wat meer investeringen in hun regio landden. Ik vond dit ook wel mooi gedaan. Zeker omdat ze vaak ook wel met goede dingen aankwamen. Niet met Wilhelminakanalen. Ik was bereid om mee te doen aan ruilhandel, zolang de andere partij maar niet kwam aanzetten met onzinprojecten.

Afstemmen met minister

Als je als Kamerlid dingen geregeld wilt krijgen is het ook belangrijk dat je voorafgaande aan het debat aan de minister of staatssecretaris laat weten wat je wensen zijn. Je stuurde dan voorafgaande aan het debat je inbreng voor het debat op aan de politiek-assistent van de minister en via de politiek-assistent liet de minister dan weten waar je toezeggingen op zou krijgen. De minister wil tijdens een debat niet verrast worden. Als je tijdens een debat met een voorstel komt, dan zal de minister ‘nee’ zeggen of als je geluk hebt zegt ze dat ze erover gaat nadenken. Maar als je van tevoren al hebt laten weten wat je wensen zijn, dan heeft de minister dit met haar ambtenaren goed kunnen doordenken en zegt ze misschien: ‘goed idee’. Over het algemeen geldt dat je alleen iets kunt bereiken in de politiek als je dit achter de schermen doet in plaats van in de openbaarheid. 

Naardermeer

In mijn tijd was er veel discussie over de manier waarop de snelwegen rondom Amsterdam moesten worden aangepakt. De MKBA wees uit dat de variant die het Naardermeer zou raken de beste keuze was. De PvdA steunde echter een andere variant. Er was bijna een politieke meerderheid voor de Naardermeervariant. Ik deelde in die tijd de mening van Pieter Hofstra (VVD) dat beide varianten voor- en nadelen hadden, maar dat er in ieder geval zo snel mogelijk een keuze moest worden gemaakt, zodat de congestieproblemen konden worden aangepakt. We gingen niet meer akkoord met uitstel van de besluitvorming. Toen ben ik met Pieter Hofstra naar de kamer van Eddy van Hijum (CDA) gegaan en toen hebben we gezegd dat we hem aan een meerderheid zouden kunnen helpen voor de Naardermeervariant. Hij twijfelde hier nog over en toen zijn we direct doorgelopen naar de kamer van Co Verdaas (PvdA) en hebben met hem een motie gemaakt voor de andere variant. Als Eddy van Hijum er toen voor had gekozen om de Naardermeervariant door te zetten, dan was dat alternatief er gekomen. Zo kan politieke besluitvorming ook werken. 

Conclusies zijn te sturen

Een groot probleem voor Kamerleden is dat de minister invloed kan uitoefenen op de conclusies van MKBA’s en andere onderzoeksrapporten, wanneer de studies onder haar gezag worden gemaakt. Wanneer de minister opdrachtgever is van het onderzoeksrapport, dan vindt er altijd overleg plaats over de conclusies van het rapport tussen het ministerie en het onderzoeksbureau, voordat de studie gepubliceerd wordt en dan worden onwelgevallige conclusies minder hard opgeschreven. Er valt altijd te praten over de manier waarop conclusies zijn geformuleerd. Ik heb het idee dat het CPB hier van alle onderzoeksbureaus het minst ontvankelijk voor is. 

Timing publicatie is te sturen

Wat ik ook geen goede zaak vond is dat wij als Kamerleden vlak voor het debat regelmatig heel veel rapporten tegelijk kregen doorgestuurd, zodat het zeker was dat wij die rapporten niet meer konden doorlezen. De Kamer zou vaker op haar strepen moeten staan en debatten moeten uitstellen wanneer dit gebeurt. Soms werd er een debat uitgesteld, maar als er politieke druk op kwam dan drukte de coalitie gewoon door dat het debat niet werd uitgesteld. Het komt erop neer dat er te veel ruimte is voor de departementen en de minister om hier strategisch mee om te springen. Als Technische Commissie Infrastructuurprojecten (commissie Duivesteijn) hebben wij toen als aanbeveling gedaan om het onderzoeksbureau van de Tweede Kamer (Bureau Onderzoek Rijksuitgaven) de bevoegdheden te geven van het Congressional Budget Office van het Amerikaanse Congres. Dit instituut bestaat uit 200 mensen die voor alle onderzoeksrapporten die naar het Congres gaan onder meer controleren of de informatie op tijd is, van voldoende kwaliteit is en of de samenvatting overeenkomt met het rapport. Als dat niet het geval is, wordt het onderzoeksrapport teruggestuurd en dit rapport bereikt het Congres dan ook niet. Je zou in Nederland dus afspraken moeten maken dat je een onderwerp als Parlement alleen behandelt indien het voldoet aan bepaalde maatstaven.

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl