Ingrid de Bondt over de MKBA

ingrid_de_bondt_4_voor_website.jpgIngrid de Bondt werkte in verschillende functies op het snijvlak van de infrastructuurwereld en de politiek. Ze was werkzaam als werkgroep secretaris bij de commissie voor de milieueffectenrapportage, als wethouder Verkeer en Vervoer bij de gemeente Utrecht en nu als Gedeputeerde Verkeer en Vervoer bij de Provincie Zuid-Holland. In deze laatste functie liet zij onder meer een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) uitvoeren voor verschillende alternatieven van de Rijnlandroute. In een interview vertelt zij over haar ervaringen met het instrument.  

MKBA heeft het denken over project verbeterd

“Terugkijkend op de afgelopen 15 jaar heeft de MKBA bijgedragen aan een gestructureerdere aanpak van infrastructuurprojecten. Voorbereiders van infrastructuurprojecten zijn zich bewuster geworden van de te doordenken en doorlopen processtappen. Dat is denk ik een nog belangrijker resultaat dan het ‘MKBA boekwerk’ op het individuele projectniveau zelf. Ook milieueffectenrapportages hebben bijgedragen aan systematisch nadenken. Beide instrumenten bieden meer cijfermatig inzicht in projecten. Ook nadat deze documenten zijn opgesteld, moet er echter ruimte blijven om een project kritisch te blijven belichten.”

Nuanceringen bij de MKBA

“Ik geloof in het afwegen van de verwachte kosten tegen de verwachte baten als onderdeel van een beslissingsproces. Durf het project te bekijken op een semi-objectieve manier. De MKBA kan daarbij een waardevol instrument zijn. Met semi-objectief bedoel ik dat de keuze welke cijfers je er in stopt, bepalend is voor de uitkomst. De waarde die aan een bepaalde baat worden toegedeeld, kan bijvoorbeeld van persoon tot persoon en per tijdsgewricht verschillen. Daarnaast zijn de cijfers gebaseerd op modellen die cijfers in de toekomst ‘voorspellen’. Prognoses en modelberekeningen zijn niet hard. Niemand kan met zekerheid voorspellen hoe de toekomst er exact uitziet. Door de Wijkertunnel zijn bijvoorbeeld drie keer zoveel auto’s heengegaan als van tevoren verwacht. Er zijn ook situaties dat er minder gebruik wordt gemaakt van infrastructuur dan verwacht. Gebruik de uitkomst van een MKBA daarom ‘slechts’ als indicatie en voor vergelijking van alternatieven. De MKBA-score mag niet ‘heilig’ verklaard worden. Sommige baten zijn namelijk (nog) niet uit te drukken in een cijfer. De uitspraak ‘het project heeft een positieve MKBA’ zegt daarmee lang niet alles. Voor datzelfde project kan namelijk ook gelden dat niet alle lasten (dus negatieve baten) van het project in kaart zijn gebracht en zijn meegeteld.

Andersom kan ook waar zijn. In een MKBA worden ook niet altijd alle baten meegewogen. Voor openbaar vervoerprojecten geldt over het algemeen dat de MKBA rond de 0,5 scoort. Als je hier alleen cijfermatig naar kijkt, zou dit betekenen dat de kosten niet opwegen tegen de baten en dat projecten gestaakt moeten worden. Maatschappelijk en politiek gezien wordt er echter veel waarde gehecht aan openbaar vervoer. Veel van deze projecten vinden, ondanks een lage MKBA,  gewoon doorgang.

Bestuurders krijgen tegenwoordig steeds beter inzicht in de onzekerheden rondom modelinschattingen. Verkeerskundige berekeningen, MKBA en MER spelen in de besluitvorming een belangrijke rol, maar besluitvorming wordt ook gebaseerd op andere factoren, zoals economische effectrapportages, politieke ideologie, maatschappelijk draagvlak en het toekomstbeeld voor een regio. Soms kent dat toekomstbeeld een verdere planhorizon dan de planhorizon van de MKBA of MER.

Houvast zoeken in modeluitkomsten

In de discussie met bewoners en belangenorganisaties spelen modeluitkomsten vaak een dominante rol. Zij proberen er een bepaalde zekerheid aan te ontlenen. Ze willen bijvoorbeeld zekerheid dat de luchtkwaliteit aan de normen voldoet. Ook kunnen tegenstanders van een project modelberekeningen ter discussie stellen om zo te proberen om de besluitvorming te beïnvloeden. Ik snap mensen die zich op deze wijze beroepen op modellen heel goed. Zij komen op voor hun belang en dat is logisch. Toch hoop ik dat in de politieke besluitvorming de cijfermatige werkelijkheid niet de boventoon voert. De beperkingen van de modelberekeningen en andere afwegingsgronden moeten net zo goed een plek krijgen in de besluitvorming.

De onzekerheden en beperkingen van de modelberekeningen staan helaas in groot contrast met de juridische realiteit. Besluiten moeten juridisch solide zijn. Dat betekent dat modeluitkomsten met cijfers achter de komma moeten aantonen dat aan wettelijke (milieu) normen wordt voldaan.

Hoe meer ervaring, hoe meer inzicht

Je krijgt een beter inzicht in de onzekerheden rondom modelinschattingen als je zelf met modellen hebt gewerkt. Ik heb vijftien jaar geleden als consultant opdracht gegeven voor het berekenen van het aantal in- en uitstappers op een station. De eerste modelberekeningen voorspelden onwaarschijnlijk weinig reizigers. Deze berekeningen konden niet kloppen, want naast het station zou een Hogeschool komen en het zou logisch zijn als veel scholieren met een OV-jaarkaart naar dit station zouden reizen. Toen werden er nieuwe berekeningen gedaan met hetzelfde model, maar met nieuwe input. Nu voorspelde het model te veel reizigers. Het was gewoon heel erg lastig om een goede inschatting te maken. Er is een grens aan de kennis en mogelijkheden van modelberekeningen. In dit geval was er nog relatief weinig bekend over de ontwikkelingen in het gebied en het aantal studenten van de Hogeschool die met het openbaar vervoer naar school zouden reizen.

In het hierboven genoemde voorbeeld waren de aannames van ambtenaren en werknemers van ingenieursbureaus zeer bepalend voor de uitkomsten van de modelberekeningen. Het maken van dergelijke aannames speelt zich af ver buiten het blikveld van bestuurders. Als bestuurder wil je namelijk niet sturen op de aannames die worden gebruikt, want dan zou je beticht kunnen worden van manipuleren. Toch moet je je er als bestuurder van bewust zijn dat modelberekeningen slechts een zorgvuldige ‘best guess’ zijn en daarmee geen harde garanties zijn voor toekomstige ontwikkelingen.

Inzicht in de aannames is van belang om te bepalen welke waarde je als bestuurder aan welke studie moet hechten. Allereerst moet je onwaarschijnlijke modeluitkomsten in het politieke debat uit kunnen leggen, bijvoorbeeld omdat informatie ontbreekt of verkeerde aannames worden gemaakt. Daarnaast moet bij ieder besluit een afweging gemaakt worden: welke studie en welke argumenten spelen een doorslaggevende rol en welke zijn van ondergeschikt belang? 

Milieueffectenrapportage speelt grotere rol dan MKBA

Bij het nemen van beslissingen over infrastructuur is de MKBA voor mij een bouwsteen. Daarbij is voor mij de belangrijkste informatie de verkeerskundige situatie in relatie tot de overlast. Omdat ik weet dat in huidige MKBA’s nog niet alle baten en lasten cijfermatig worden uitgedrukt en meetellen in de eindscore, speelt voor mij de milieueffectenrapportage vaak een belangrijkere rol dan de MKBA. Ook in het politieke debat over de Rijnlandroute speelde de MKBA een minder grote rol dan de MER.

De rol van MKBA’s in de besluitvorming is wisselend en lang niet altijd doorslaggevend. Als het dat wel zou zijn, zou er bij veel projecten geen politieke discussie meer plaats hoeven te vinden. Kijk bijvoorbeeld naar de bochtafsnijding van de Schie. Ondanks dat de baten-kostenratio van de MKBA 2.5 was, heeft er in het politieke debat wel degelijk discussie plaats gevonden over nut en noodzaak. Je kunt ook naar beslissingen over wegenprojecten kijken: Besluitvorming over nieuwe wegen is altijd omstreden, vanwege de grote impact op de directe omgeving. Besluitvorming over weginfrastructuur levert over het algemeen veel maatschappelijke en politieke discussie op. Als de MKBA alles bepalend zou zijn, zou deze discussie niet plaatsvinden als de baten-kostenratio hoger zou zijn dan één. Dat is echter niet het geval. Vaak wordt er veel gedebatteerd over de verkeerskundige effecten, de milieueffecten en het maatschappelijk draagvlak. En dat vind ik logisch en goed.

Je merkt bij lage MKBA uitslagen dat de MKBA wel degelijk een grote rol kan spelen bij de besluitvorming. Als de MKBA van een wegenproject op 0.9 uitkomt, zullen tegenstanders logischerwijs stellen dat de weg niet nodig is. Juist bij dergelijke lage uitkomsten is het noodzakelijk dat er inzicht is in de aannames. Zijn die plausibel? Als ze plausibel zijn, dan moet je het doen met de uitkomst die er ligt. Dan ligt – afhankelijk van alle andere afwegingscriteria – een negatief projectbesluit wellicht voor de hand. Het is ook mogelijk dat de aannames niet plausibel zijn of andere besliscriteria meer doorslaggevend zijn. Dan kan de politiek ondanks een lage MKBA toch beslissen om het project door te zetten. De gebrekkige aannames en de overige argumenten zullen het politieke debat dan domineren.

Het Rijk gebruikt de MKBA meer dan de provincie

Ik hecht veel waarde aan het doordenken van de effecten van een project. Modelberekeningen en MKBA’s zijn daarbij van grote waarde. Ze dwingen ambtenaren en ingenieursbureaus om alle aspecten mee te wegen, ordentelijke aannames te maken en ze kanaliseren de politieke discussie. Ik hecht echter geen absolute waarde aan het boekwerk dat de MKBA oplevert, omdat de uiteindelijke MKBA-score grote onzekerheden én omissies kent. Het boekwerk is zeker nuttig voor de vergelijking van alternatieven. Veel informatie daarvoor is echter ook al aanwezig in andere documenten, zoals de MER en de kostenramingen. MKBA’s kennen een lange doorlooptijd en zijn kostbaar. Voor lang niet alle provinciale projecten zijn ze daarom nuttig. Voor het vervangen van een kruispunt door een rotonde is een MKBA niet nuttig. De studie is te omvangrijk in relatie tot de projectomvang. Bij ons wordt voor slechts een beperkt aantal projecten een MKBA opgesteld. Voor het Rijk ligt dat anders. De projecten van het Rijk zijn over het algemeen groter en omvangrijker. 

VVD heeft een positieve grondhouding ten opzichte van mobiliteit

Een gemiddelde VVD-er heeft een positieve grondhouding ten opzichte van mobiliteit. Mobiliteit is voor ons gewoon heel erg belangrijk, omdat wij het niet alleen een voorwaarde voor economische ontwikkeling vinden, maar mobiliteit ook noodzakelijk is om naar een sportclub te kunnen, bij mensen op bezoek te gaan. Ik vind het altijd een beetje simplistisch om te zeggen dat de VVD een autopartij is en daar blijf ik mij tegen verzetten. In de eerste plaats omdat goed openbaar vervoer noodzakelijk is voor de mensen die er afhankelijk van zijn, maar ook omdat treinen het wegennet ontlasten en in de Randstad er simpelweg niet voldoende ruimte is om alle mobiliteitsbehoefte met de auto op te vangen. De VVD is zich daarvan bewust. Neem bijvoorbeeld de Randstad. Daar zitten veel VVD-ers met infrastructuur in hun portefeuille. Die trekken aan openbaar vervoerinvesteringen, zoals tramprojecten. Ik heb bijvoorbeeld als wethouder in Utrecht keihard aan een tramproject getrokken. In 2018 gaat de Uithoflijn uiteindelijk daadwerkelijk rijden.

Er zijn echter meer politieke partijen, die een positieve grondhouding hebben ten opzichte van openbaar vervoer dan ten opzichte van automobiliteit. Daarom zijn de politieke discussies over openbaar vervoer over het algemeen minder pittig. Bij weginfrastructuurprojecten moet je als bestuurder veel meer je nek uitsteken.

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl