Co Verdaas over de MKBA

co_verdaas1.pngCo Verdaas (Partij van de Arbeid) heeft vanuit verschillende functies te maken gehad met de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Onder meer als gedeputeerde van de provincie Gelderland, maar vooral als Kamerlid (woordvoerder infrastructuur 2003-2006). In een interview vertelt hij over zijn ervaringen met de MKBA. 

MKBA maakt vergelijking mogelijk, maar is niet de waarheid

Het grootste voordeel van de MKBA is dat verschilende projecten met elkaar kunnen worden vergeleken. Alle politici hebben dezelfde informatie en kunnen met elkaar discussieren waarom de één liever een spoorweg heeft en de ander liever een autoweg. De MKBA geeft als inzicht dat aan al deze opties verschillende voor- en nadelen zitten en is één bouwsteen om de discussie goed te voeren.  

De grootste valkuil is dat het door sommigen wordt gezien als de objectieve waarheid die politieke debatten overbodig maakt. Wat ik heb zien gebeuren is dat de MKBA werd gebruikt als een instrument waar het heilige slotwoord instond. Daar is de MKBA nooit voor bedoeld geweest. Op het moment dat je zegt: ‘u mag dit project niet willen, want de MKBA is negatief’, dan misbruik je de MKBA, want een MKBA is nooit uitgevonden om te beslissen of een project wel of niet moet doorgaan, maar is uitgevonden om op een transparante manier tot een besluit te komen inclusief de voor- en nadelen. En het is aan de politiek om te zeggen: ‘ja, maar wij vinden het legitiem om een spoorverbinding aan te leggen, ook al scoort deze op een traject slechter in de MKBA dan een autoweg. Wij hebben andere overwegingen om toch voor het spoor te gaan.’ Als je dan met een MKBA blijft zwaaien, vanuit het idee dat dit soort opvattingen minder waar worden, dan wordt de MKBA een nadeel, want dan vervuilt het de discussie. Dat ligt niet aan de MKBA, maar de manier waarop ermee wordt omgegaan.

De MKBA werd gebruikt, maar ook misbruikt

Als Kamerlid kreeg ik al snel infrastructuur onder mijn hoede en de MKBA was toen het ding dat werd gebruikt en misbruikt al naar gelang het iemand uitkwam. Als je een project wilde en de MKBA was er niet enthousiast over, dan deugde de MKBA niet en probeerde je deze onderuit te halen. Als je een project wilde en de MKBA was er positief over dan gebruikte je de MKBA om je verhaal te staven. Het is gewoon eenzijdig shoppen. Mijn ervaring is dat in de politieke afweging binnen de fractie de MKBA niet doorslaggevend was. Je begint met een opvatting en je gebruikt wat jouw verhaal staaft. Dit was voor mij als wetenschapper de grote mentale draai die ik moest maken, want ik was andersom gewend. Eerst onderzoeken en dan iets vinden.

Ik heb wel eens gezegd dat het MIRT (vroeger het MIT) één grote grabbelton was. Iedere partij die in de oppositie zit is ongeveer voor elke tunnel, voor elke spoorwegonderdoorgang, verbreding of omlegging waar je op werkbezoek of in campagnetijd bent geweest, zeker in die tijd. Als je maar lang genoeg Kamerleden uitnodigt op het goede moment, dan zijn ze allemaal binnen acht jaar met wisselende oppositie- en coalitierollen wel een keer voor jouw project geweest en dan kom je uiteindelijk in het grote MIRT-projectboek terecht. Bij Dieren en Nijverdal wilde men bijvoorbeeld ook een tunnelbak, omdat ze daar een groot probleem hadden. Ik weet nog dat ik in de fractie de portefeuille kreeg en dat ik op een gegeven moment tijdens een vergadering vroeg of dit nou een groot vraagstuk was en waarom ik hier voor moest zijn. Dan was het antwoord dat we hier drie jaar geleden langs zijn geweest en wij dachten stemmen te winnen door daar voor te zijn, dus wij zijn voor. Verder hoef je eigenlijk niet na te denken. Ik maak hem heel plat nu, maar dit is wel de kern. 

Ik heb toen een keer als Kamerlid heel reflectief een inbreng gedaan. ‘Wat zijn we hier eigenlijk aan het doen?’ Ik had zelf zoiets van: dit leidt toch nergens toe? Hoe lang blijven wij nog over brugjes en viaductjes praten? Ik maakte mij natuurlijk wel erg kwetsbaar, omdat mijn partij net als elke andere partij in dit hele spel jarenlang had meegedraaid. Wij hadden geen debat meer over ‘is dit de juiste investering?’, maar ‘wie heeft er vandaag punten gescoord?’, ‘Wie heeft er vandaag de meeste kiezers tevreden gesteld of kiezers aan zich weten te binden?’ Dat zat mij dwars. Natuurlijk is het als je aan politiek doet van groot belang om een achterban te hebben. Maar als dat het enige doel nog maar is, dan vind ik dat je de politiek verabsoluteert naar alleen nog maar macht genereren, maar die macht moet altijd gericht zijn op in dialoog, in coalitie, besluiten te nemen zodat je verder komt en we waren elkaar aan het gijzelen op een pepernotenagenda. Mag ik van jou dat viaduct, dan krijg ik van jou die brug, maar of je die brug nou echt nodig vond dat interesseerde ons niet, daar waren we al voorbij.”

MKBA neemt niet alles mee

Ik ben van mening dat de MKBA niet alle effecten van een project goed kan meenemen. Met name indirecte spin-offs vallen buiten de haakjes. Draagt een project bij aan een innovatieagenda waarbij je aan de ene kant risico neemt door een project uit te voeren binnen een complexe binnenstedelijke omgeving, maar waarbij je zegt dat de spin-off is dat als we het goed doen we binnen heel west-Europa kunnen laten zien dat we dit in Nederland kunnen met ons bedrijfsleven? Een ander voorbeeld zijn de lange-termijneffecten van het heelhouden van stedelijk weefsel. Als planoloog heb je toch de neiging om naar een samenhangend gebied te kijken. Wat zijn daar de onderliggende waarden en krachten en welke kant ontwikkel je je op? Een weg aanleggen betekent ook dat je op termijn hier programma naartoe trekt, dat gaat altijd ten koste van waar het programma anders heeft gezeten. Dit is natuurlijk een complexiteit die zich bijna niet in een MKBA laat vertalen en daarom vind ik ook – maar dat vind ik ook de verantwoordelijkheid van Kamerleden – dat die dimensie moet worden toegevoegd aan het debat. Een MKBA wordt dan één van de bouwstenen. Van een heleboel effecten wordt gezegd dat ze ‘in de MKBA zitten’, maar dit betekent dan vaak dat iemand erover heeft nagedacht en er een paar regeltjes aan heeft gewijd, maar als je dit soort effecten een volledige positie in de MKBA wil geven dan ben je wel vijf promotieonderzoeken verder. 

Het saldo geeft schijnzekerheid

Uit de MKBA komt uiteraard een saldo. Dit wekt de schijn van zekerheid en concreetheid die nooit waargemaakt kan worden. Ik zou voor meer bescheidenheid willen pleiten. Je kunt projectopties onderling met elkaar vergelijken, maar door dan 100 miljoen neer te zetten en er ook nog een euro aan te plakken wordt het een soort van absolute waarheid. Aan een MKBA liggen een hoop aannames ten grondslag waarvan ik als onderzoeker dondersgoed weet dat je bij elke MKBA door een paar knopjes te verzetten zomaar een andere uitkomst kunt krijgen.

MKBA is niet objectief

De MKBA zegt het ‘maatschappelijke rendement’ van een investering in te schatten, maar ‘maatschappelijk rendement’ is geen neutrale term. Daar heeft iedereen een ander beeld bij. Die eigen opvattingen moet je expliciet maken. De één zal zeggen: ik lever graag wat inkomen in voor een prettige leefomgeving. De ander zal zeggen: ‘geef mij maar inkomen, dan ga ik op vakantie en is daar mijn prettige leefomgeving’. Beide personen hebben een andere opvatting over wat ‘maatschappelijk rendement’ is en dit is dus niet objectief te meten.

Tips voor politici bij het toepassen van de MKBA

Of je als decentrale overheid een MKBA moet uitvoeren hangt af van de context. Als je als gemeenschap een bepaalde weg of ingreep wilt dan moet je geen MKBA doen, want dat is geld weggooien. Ligt het heel erg genuanceerd en heb je voor- tegenstanders en twijfelaars, dan moet je vooral wel een MKBA doen, want dan geeft het je inzicht.

Betrek de politiek bij het ontwerpen van de MKBA

De keuzes voor wat je wel of niet in het MKBA-model stopt zijn ook politieke keuzes, maar die zijn ergens buiten de politiek gemaakt. Dat is al best wel een gek gegeven. Als een model moet gaan prioriteren welke investeringen wel of geen rendement opleveren, dan zou je verwachten dat degene die besluiten neemt over die investeringen – de Tweede Kamer – ook aan de voorkant iets mag vinden over de dimensies die je in het model wilt hebben. Je erkent dan als het ware dat het model een politieke keuze is. Nu is het model onderwerp van politiek debat, maar de politiek is nooit in staat geweest (of heeft dit niet naar zich toegetrokken) om de input voor wat wij als politiek belangrijk vinden voor het model leveren. Dat is natuurlijk ook makkelijker gezegd dan gedaan, maar dit debat over de MKBA is eigenlijk nooit echt goed gevoerd. Op een gegeven moment was het instrument er. Maar wie op grond waarvan het model had gemaakt en welke keuzes er waren gemaakt was volstrekt onduidelijk. Het CPB. Ja, maar zijn toch ook mensen die op een gegeven moment besluiten wat we in het model stoppen en wat de termijn is waarmee we rekenen. Als je de politiek meer zou betrekken dan krijg je een wat transparanter debat. Dit had geholpen om inzichtelijk te maken wat een MKBA is: een bron van informatie om vervolgens het debat in de politieke arena op een betere manier te voeren.

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl