Boris van der Ham over de MKBA

Boris_van_der_Ham_foto.jpgBoris van der Ham vertegenwoordigde meer dan tien jaar D66 als Kamerlid. In deze rol kwam hij de Maatschappelijke kosten-batenanalyse regelmatig tegen. In een interview vertelt hij over zijn ervaringen met het instrument.

MKBA kan invloed hebben op standpunt

Ik vond dat infrastructuurprojecten van nut moesten zijn en daarom kende ik waarde toe aan de uitkomsten van de MKBA in het vormen van mijn standpunt. De negatieve uitkomst van de MKBA over de Zuiderzeelijn was één van de belangrijkste redenen om ervoor te pleiten dat dit project niet moest doorgaan. De Zuiderzeelijn werd een soort symbool voor respect voor de Noordelijke provincies. Er was een behoefte om recht te doen aan gevoelens in het Noorden dat de landelijke politiek sterk gericht was op de Randstad en dat er iets gedaan moest worden aan de economische- en werkloosheidsproblemen in het Noorden. In de politiek kan zo’n gevoel zich ineens op een concreet project concentreren. Een treinverbinding of nu de gaswinning. De politiek wil dan laten zien dat ze wel begaan zijn met een bepaalde regio. Dat is de symboolwaarde van een project als de Zuiderzeelijn. Deze symbolische waarde kan nuttig zijn, maar soms kan het je ook verblinden. Je moet jezelf af blijven vragen of een project uiteindelijk wel een probleem oplost. Op een gegeven moment heb ik gezegd dat dit bij de Zuiderzeelijn niet het geval is. Ik had het gevoel dat we het Noorden niet hielpen met het project en dat we het verkeerde symbool hadden gekozen. Je kunt ook je respect tonen voor een regio door iets te doen waar wel banen uit voortkomen.

Afstemming is belangrijk

Als je wilt dat mensen in de politiek positief op je reageren is het belangrijk dat je ze niet overvalt. Voordat ik besloot om tegen de Zuiderzeelijn te pleiten, ben ik naar het Noorden afgereisd en heb ik met de D66 afdeling van Groningen gesproken. Ik heb toen gezegd: ‘jongens dit ga ik zeggen’. Als landelijk politicus moet ik de afweging maken waar het belastinggeld naartoe gaat. Stel dat uiteindelijk de Zuiderzeelijn niet doorgaat, wat wil je dan wel? Wat is dan een goed lijstje met projecten waarvan is doorgerekend dat ze wel effectief zijn en waar jullie voorkeur naar uit zou gaan?” Dat is het voorwerk dat je doet als je een draai maakt. Als je iets gaat zeggen dat voor een aantal mensen niet leuk is, moet je ervoor zorgen dat zij dit het eerste weten. Dat vind ik ook fatsoenlijk. Uiteindelijk heb ik ook niet heel erg veel kritiek gekregen uit Groningen. De mensen die daar zaten voelden zich in ieder geval gekend in mijn opvattingen.

MKBA heeft tijd nodig om invloed te kunnen hebben

Zeker toen ik net Kamerlid was voelde ik mezelf een MKBA-leek. Het was lastig om goed te doorgronden of een cijfer wel of niet klopt. In de tien jaar dat ik in de Kamer zat, krijg je meer inzicht, zie je meer patronen en kan je ze beter benutten. Eén ding wat je leert is dat een cijfer zeer relatief is. De MKBA is een handig middel. Maar het is ook een beetje: ‘wat je erin stopt krijg je eruit’. Er zit subjectiviteit in de aannames die worden gemaakt en daarom moet je de MKBA-resultaten altijd daartoe in relatie zien. Je moet resultaten van een MKBA niet verabsoluteren en het mag niet zo zijn dat je nooit meer een vraag mag stellen of iets mag toevoegen, omdat een MKBA een bepaald resultaat heeft. Alles is aanvechtbaar. Ook als het een cijfer is. Maar wat er bij de Zuiderzeelijn gebeurde was dat er op een gegeven moment verschillende mensen die de MKBA over dit project konden doorgronden, en ook de verschillende scholen van lezing vertegenwoordigden, duidelijk maakten dat dit project om meerdere redenen niet nuttig was. Dezelfde geluiden hoorde je van -oud ambtenaren en oud-politici waar politieke agenda’s minder speelden, Op een gegeven moment kan er een atmosfeer ontstaan waarin je ‘gut feeling’ zegt dat de cijfers van zo’n MKBA kloppen, ook al weet je dat cijfers en modellen altijd aanvechtbaar zijn. Je praat als Kamerlid met een hoop mensen, en raadpleegt vele bronnen, en als die allemaal dezelfde conclusie trekken dan geeft dat kracht aan de cijfers.   

De mogelijkheid om publicatie te timen uit het systeem slopen

Ik heb een aantal keer in debatten aangegeven dat het debat over een project doodslaat als de minister stukken te laat naar de Tweede Kamer stuurt. Een Kamerlid heeft 1,2 FTE aan ondersteuning tot zijn beschikking. Als je heel veel rapporten gaat sturen vlak voor het Kamerdebat, dan weet je eigenlijk dat Kamerleden het niet allemaal kunnen lezen. Je kunt dan als Kamerlid ook niet echt goed naar de argumenten kijken, dus je bent ‘dan maar voor’ of ‘dan maar tegen’. Je moet de tijd hebben om bijvoorbeeld ook een hoorzitting te kunnen organiseren of zo’n rapport naar mensen in je netwerk te sturen die mee kunnen lezen en je gedachten verder kunnen aanscherpen. Idealiter heb je het rapport al twee maanden voor het debat. Dan is er genoeg tijd om een hoorzitting te organiseren. Bewindspersonen zeggen ook wel eens dat Kamerleden het debat kunnen uitstellen als zij langer nodig hebben om het rapport te bestuderen, maar uiteindelijk moet je een meerderheid hebben voor het uitstellen van een debat en Kamerleden die een debat willen uitstellen worden soms beschuldigd van het toepassen van vertragingstactieken. Daarom moet je de regels veralgemeniseren. Iedereen krijgt altijd de MKBA één of twee maanden voorafgaande aan het debat. Je moet het niet laten afhangen van politieke meerderheden, want dan gaan er politieke mechanismen werken om besluitvorming te vertragen of erdoor te drukken. Die mogelijkheid moet je zo veel mogelijk uit het systeem slopen.

Burgemeester in oorlogstijd

Als D66 waren wij in de periode 2003-2006 coalitiepartij en hadden wij de tactiek dat wij op dossiers als infrastructuur liever onze groene kleur wilden behouden, dan dat we vage compromissen zouden sluiten waar we nooit goed uitkwamen. Dat was een soort houding van ‘we agree to disagree’. De fracties van CDA en VVD doen allemaal vreselijke dingen rond natuur, milieu en landbouw. Wij hielden onze handen zuiver. Achteraf gezien vind ik die tactiek niet goed. Zou ik nooit meer zo doen. Ik had geprobeerd af te dwingen dat sommige dingen in landbouw, natuur en milieu niet door zouden gaan, ook al hadden VVD en CDA – onze collega’s in de coalitie – ons niet nodig voor een meerderheid: “als je ons als coalitiepartner wilt hebben, moet je ook op deze dossiers water bij de wijn doen”. Op dat soort punten moet je de troef van de macht uitspelen. Maar toen was de politieke afspraak gemaakt dat we elkaar daar ruimte zouden laten. Dit is de tactiek van de burgemeester in oorlogstijd. We zijn aan de macht, maar hebben niets te zeggen. Je ziet dat juniorcoalitiefracties wel vaker doen, maar het werkt niet constructief. Ik zou het afraden.

Advies aan wethouders

Ik zou de MKBA aanbevelen. Het is een goed middel om tot betere besluitvorming te komen. Alleen moet je wel goed nagaan welke cijfers erin zijn gestopt en waar die cijfers vandaan komen. Ook moet je goed kijken wat er niet is meegewogen, omdat aan bepaalde zaken moeilijk een prijs te hangen valt, zoals bepaalde natuurwaarden. Je moet het als middel gebruiken. Het is niet het alfa en omega. Het is niet zo dat de politieke discussie ophoudt met een MKBA. Bij grote projecten kan de MKBA negatief zijn op korte termijn – neem bijvoorbeeld de aanleg van de Noord/Zuidlijn – maar voor de lange termijn kan het op de leefbaarheid van de stad en de grootstedelijke uitstraling dan wel goed werken. Aan de aanleg van de metrolijn in Londen is 100 jaar geleden vast ook niet alles doorgerekend, maar het is wel een wijze beslissing geweest. Het beste argument voor projecten als de Zuiderzeelijn en de Noord/Zuidlijn is: ‘leg hem maar aan en uiteindelijk gaat hij wel werken’. Dat is het minst cijfermatig onderbouwde argument, maar daar schuilt ook iets visionairs in dat de politiek af en toe ook nodig heeft. Dat je alles doorrekent is goed, zeker als je kosten moet afzetten tegen andere prioriteiten, maar tegelijkertijd moet je een mate van onzekerheid ook accepteren. Dat er overschrijdingen bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn zijn, moet je van te voren helder, en eerlijk voorspellen. Je moet tegen politici, maar ook kiezers durven zeggen “we gaan boren in Amsterdam wat een grote modderpoel is. We weten niet precies wat we tegenkomen. Het zou zomaar eens zo kunnen zijn dat er opeens ergens een vertraging in zit die ons 200 miljoen gaat kosten. Toch zeg ik u in de ogen kijkend. We gaan het doen, want dit hadden we 30 jaar geleden al moeten doen, dan hadden we al die drukte met toeristen en auto’s niet gehad. Je moet eerlijk communiceren met burgers. Juist over onzekerheden.

Klik hier om andere interviews te lezen.

Klik hier om terug te gaan naar het overzicht van nieuwsberichten.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl