Staatssteun buitenlandse zeehavens goed voor de Nederlandse welvaart

Auteur: Bas van Holst (DoctorandusB B.V.)

Staatssteun zeehavens goed voor de buurlanden. Deze kop kan boven de brief staan van het kabinet aan de Europese Commissie en het Europees Parlement als men zich laat leiden door kosten-batenanalyses. Een overweging waard!

Overlag in tonnen of in waarde

“Staatssteun buurlanden benadeelt Nederlandse zeehavens”, stelt de minister van infrastructuur en milieu, mw. drs.  M.H. Schultz van Haegen, op de website van haar ministerie. Zij baseert haar standpunt op onderzoek van RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys (2014). Daaruit zou blijken dat de haven van Rotterdam 7 procent meer containers zou kunnen overslaan als in Europa sprake zou zijn van een “level playing field”. Zij pleit voor Europese richtsnoeren voor staatssteun en transparantie in de boekhouding van havens. Haventarieven moeten niet worden beïnvloed met publieke middelen. De Duitse en Vlaamse overheden worden expliciet genoemd als voorbeelden. Door het aanwenden van publiek geld bevorderen deze landen de concurrentiepositie van hun zeehavens, wat in het nadeel is van Rotterdam.

De minister had haar standpunt beter kunnen laten leiden door kosten-batenanalyses. Immers uit onderzoek naar de kosten en baten van Maasvlakte 2 (CPB, NEI, RIVM, 2001) en de verruiming van de Westerschelde (CPB, Vito) kan worden geconstateerd dat verlies van marktaandeel in de containermarkt van Rotterdam, gemeten in volumes, niet tot een nadeel voor de Nederlandse welvaart hoeft te leiden. Verlies van marktaandeel van Rotterdam kan zelfs samen gaan met een verbetering van de nationale welvaart of met het rendement van de haven. Twee studies ter illustratie.  

Welvaartseffecten Maasvlakte 2

De kosten-batenanalyse van Maasvlakte 2 (CPB, NEI, RIVM, 2001) liet zien dat de nationale welvaartseffecten van de landaanwinning niet zonder meer positief zijn. De landaanwinning zou het marktaandeel van Rotterdam in tonnen of TEU gemeten goed doen. De voordelen in termen van welvaartsbaten werden voor de buitenlandse regio’s in het achterland van de haven hoger ingeschat dan voor de  Nederlandse regio’s in totaal. Met een publieke bijdrage zou de Nederlandse belastingbetaler meebetalen aan de positieve welvaarteffecten voor bijvoorbeeld Duitsland.

De onderzoekers verkenden de effecten van substantieel hogere tarieven in de haven in samenhang met de landwinning. In volumes gemeten zou de containeroverslag in de Rotterdamse haven in 2035 alsdan rond 5 procent lager uitvallen. De effecten op de Nederlandse welvaart van de hogere haventarieven waren nihil. Het verschil met de variant zonder verhoogde tarieven kwam vooral tot uitdrukking in een hogere omzet in geld voor het havenbedrijf en kwam ten laste van de baten in het buitenland. Het havenbedrijf zou daarmee de kosten van de landaanwinning zelf kunnen dragen en geen beroep behoeven te doen op een bijdrage van belastingbetaler.

Een kleiner marktaandeel van de haven in de containersector kan dus gunstig zijn, voor zowel de zeehaven als de nationale schatkist.

Welvaartseffecten verruiming van de vaarweg van de Schelde

De kosten-batenanalyse naar de verruiming van de vaarweg van de Schelde (CPB, Vito, 2008) gaf een vergelijkbaar beeld. Ten opzichte van het nulalternatief, geen verruiming, zou het marktaandeel van Antwerpen in de containermarkt substantieel dalen. Rotterdam zou profiteren. Met verruiming heeft Antwerpen een groter marktaandeel, in het nadeel van vooral Rotterdam. De studie liet ook zien dat de baten van de verruiming voor Vlaanderen tussen de 0,6 en 1,2 miljard euro konden bedragen en voor Nederland tussen de 0,4 en 0,7 miljard zijn. De verruiming van de Schelde is dus ongunstig voor de overslag in Rotterdam maar gunstig voor de Nederlandse welvaart, zeker daar Vlaanderen de kosten draagt.

Deze studie gaf ook als resultaat dat een eventuele containerontwikkeling in Vlissingen eerder ten kosten zou gaan van Rotterdam dan van Antwerpen.

Nut van kosten-batenanalyses bij onderzoek naar staatssteun

Deze twee voorbeelden mogen illustratief zijn voor het nut van een goede kosten-batenanalyse. Een analyse die in het door de minister aangehaalde onderzoek ontbreekt. De twee voorbeelden zijn ook een waarschuwing; pronken met de grootste haven te willen zijn in tonnen wil niet zeggen de beste bijdrage aan de welvaart. Een groter marktaandeel betekent niet altijd meer welvaart.

Kosten-batenanalyses zijn bij uitstek een goed instrument om de effecten van staatssteun ex ante of ex post te evalueren. Maar ook om de maatschappelijke kosten van marktverstoring of -falen in beeld te brengen. Zo’n analyse kan op transparante wijze laten zien welke private partijen, in welke landen of regio’s per saldo profiteren van staatssteun of het opheffen van verstoringen. Bedacht dient te worden dat niet alle staatssteun aan zeehavens per definitie verkeerd behoeft te zijn en/of marktverstorend werkt. Meerdere factoren spelen een rol, van fiscaal vestigingsklimaat tot het risico van misbruik van marktmacht bij een geografisch monopolie.

Politieke agenda kleuren met kosten-batenanalyses

Meerder landen, waaronder Nederland, willen inzicht hebben in de publieke middelen die landen inzetten voor zeehavens. Dit vraagt om transparante boekhoudingen van zeehavens en overheden alsook om een goed analysekader. Consensus over wat moet worden geregistreerd en hoe dit moet worden gedaan, is een eerste voorwaarde en daar maakt de Europese Commissie zich sterk voor. De Commissie ontmoet al vele jaren veel tegenwerking, van beheerders van havenbedrijven tot in het Europees Parlement. Goede kosten-batenanalyses die de herverdeling van lusten en lasten tussen publieke en private partijen, tussen regio’s en landen inzichtelijk maken zouden de weerzin van Europese politici tegen transparante cijfers inzake de financiering van haveninfrastructuur kunnen wegnemen.

Onderzoek als bindmiddel en niet als splijtzwam

Het onderzoek waarop de minister haar standpunt nu heeft bepaald schiet in dit opzicht op meerdere aspecten te kort. Ook in Nederland kan op basis van openbare bronnen niet worden aangetoond of er wel of geen sprake is van directe of indirecte staatssteun aan havens, noch of er sprake is van een “level playing field” tussen of binnen havens. De roep om samenwerking tussen de Nederlandse zeehavens kan wel worden uitgelegd als een roep om inperking van het speelveld.

Onze buurlanden die zich nu voelen aangesproken door de minister en de Nederlandse zeehavenbeheerders zullen mogelijk met extra aandacht kijken naar de situatie in Nederland en daarbij op vele niet te beantwoorden vragen stuiten rond rolverdeling in financiering en opbrengsten. Het project Stadshavens Rotterdam mag als voorbeeld dienen. Dit is een samenwerkingsproject van het Havenbedrijf Rotterdam N.V., de Gemeente Rotterdam en private marktpartijen met subsidies van de Europese Gemeenschap uit het Regionaal Fonds. Welk deel van de kosten en baten vallen hier nog onder de definitie ‘staatssteun voor haveninfrastructuur’ in termen van land en kades? Of, hoe zat het met de containerterminal in Amsterdam? Meerdere kritische vragen zijn denkbaar.

Ter overweging

De minister heeft aangekondigd de onderzoeksresultaten RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys te zullen sturen naar de Europese Commissie en het Europees Parlement. Daarmee zet ze het goed nabuurschap op het spel, zeker met haar interpretatie van de uitkomsten. De minister kan beter de boven genoemde kosten-batenanalyses sturen die laten zien dat andere landen kunnen profiteren van nationaal beleid. Veel politici zijn daar gevoelig voor. Hier ligt een kans voor Nederland om zich te profileren in het Europese debat over staatssteun en “level playing field”.

Referenties

RHV-Erasmus Universiteit en Ecorys, 2014, Level playing field, Onderzoek naar concurrentieverstoringen tussen zeehavens, Rotterdam.

CPB, NEI en RIVM, 2001, Welvaartseffecten Maasvlakte 2, Aanvullende kosten-batenanalyse van de Rotterdamse haven voor landaanwinning, Den Haag.

CPB, VITO, 2004, Verruiming van de vaarweg van de Schelde, Een maatschappelijke kosten-batenanalyse, Den Haag.

Klik hier om een blog in te sturen met een reactie op de blog van Bas van Holst.

Klik hier om terug te keren naar het overzicht van Blogs.


Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl