Harmonised European Approaches for Transport Costing and Project Assessment

Het belangrijkste doel van het Harmonised European Approaches for Transport Costing and Project Assessment (HEATCO) project (2006) is om een leidraad op te stellen voor het uitvoeren van maatschappelijke kosten baten analyses (MKBA’s) bij transnationale projecten die vragen om subsidie uit het TEN-T budget. Ook wil HEATCO een kader bieden voor nationale leidraden voor maatschappelijke kosten-batenanalyses. Een aantal landen (bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Zweden) hebben daadwerkelijk hun leidraden op een aantal onderwerpen aangepast aan de HEATCO richtlijnen.  

Aanbevelingen

Een aantal belangrijke aanbevelingen van HEATCO zijn: 

  • Schat kosten en baten van een transportproject in over 40 jaar na de opening van het project (tijdshorizon). Is de verwachte levensduur langer dan 40 jaar, reken dan met een restwaarde;
  • Voor het beoordelen van risico’s en onzekerheden raadt men aan om gebruik te maken van gevoeligheidsanalyses en scenario’s. Indien voldoende middelen en data beschikbaar zijn, raadt men aan om Monte Carlo simulaties uit te voeren. Als nadeel van het toepassen van Monte Carlo analyses ziet men dat de resultaten lastig te begrijpen zijn voor bestuurders;
  • Men beveelt aan om met een risico-vrije discontovoet te werken en dus niet met een risico-opslag. De rationale die HEATCO gebruikt voor het vaststellen van de discontovoet is de social rate of time preference. Men komt uit op een risico-vrije discontovoet van 3%.
  • Indien men kosten en baten van het project na 40 jaar meeneemt in de analyse, beveelt HEATCO aan om met een aflopende discontovoet te werken: ‘Uncertainty about future interest rates provides a strong generic rationale for using certainty equivalent social interest rates that decline over time.’
  • HEATCO beveelt aan om een tabel met winnaars en verliezers van het project te presenteren naast de resultaten van de MKBA-studie;
  • Het HEATCO rapport beveelt aan om met een constante Value of Time (waardering voor reistijdwinst) te werken in maatschappelijke kosten-batenanalyses (en dus niet met een lagere Value of Time voor kleine reistijdwinsten). Wel beveelt men aan om in het MKBA-rapport te laten zien welk deel van de totale reistijdwinst dat het project oplevert, kan worden toegerekend aan mensen die drie minuten reistijdwinst of minder boeken. Het rapport geeft als argument voor het presenteren van deze statistiek in het MKBA-rapport, dat (potentiële) meetfouten in transportmodellen ervoor kunnen zorgen dat de werkelijke reistijdwinst een paar minuten kleiner of groter is dan de werkelijke reistijdwinst. Het is van waarde voor de lezer om te zien welk deel van de reistijdwinsten relatief robuust is (boven de 3 minuten). 
  • De Value of Time is een kengetal dat met onzekerheid is omgeven. Daarom moet er een gevoeligheidsanalyse op dit kengetal worden uitgevoerd en moeten de kosten en baten van een project worden ingeschat met 20% hogere waarden en 20% lagere waarden.

Doeleinden maatschappelijke kosten-batenanalyses  

De maatschappelijke kosten-batenanalyse kan voor verschillende doeleinden worden ingezet. Dit hangt af van de fase van de planningscyclus waar het project zich in bevindt. 

  • In de eerste fase kan met behulp van de MKBA de mate waarin een project kansrijk is worden onderzocht;
  • De MKBA kan in een volgende fase worden gebruikt als screening tool voor een groot aantal (kansrijke) projectvoorstellen;
  • In de laatste fase kan de MKBA worden gebruikt als hulpmiddel bij de ‘go / no go’ beslissing of bij het selecteren van alternatieven.

De schrijvers van het HEATCO-rapport concluderen dat het onverstandig is om alleen aan het eind van het planvormingsproces een MKBA uit te voeren. Idealiter gebruikt men in de conceptuele fase al een simpel MKBA-achtig tool om een gevoel te krijgen voor de efficiëntie van de verschillende projectalternatieven: ‘Even if the signpost is a very simple one, it should be pointing in the right direction.’

Bijsluiter bij het gebruik van kengetallen in een MKBA

Het HEATCO-rapport (2006) schrijft – net als de Nederlandse Algemene Leidraad voor maatschappelijke kosten-batenanalyse – voor om de trade-off tussen onderzoekslasten en de kwaliteit van de analyse goed in de gaten te houden: ‘In practice there is a trade-off between the cost and time to acquire data and the need for local evidence to support the appraisal.’ Daarnaast doet het HEATCO-rapport (2006. Blz. 26) een voorstel dat het midden houdt tussen ‘het uitvoeren van een nieuwe studie voor elk specifiek project’ en het toepassen van een standard kengetal. Het rapport stelt voor om een formule te ontwikkelen, waarmee men het te gebruiken waarderingskengetal zelf kan berekenen. De karakteristieken van het project worden als onafhankelijke variabelen in de functie ingevuld, waarna de project-specifieke waardering wordt berekend. 

Verschillende MKBA-indicatoren

Uitkomsten van een MKBA-studie worden in het MKBA-rapport gepresenteerd in een geaggregeerde indicator. De Algemene MKBA-Leidraad schrijft voor om de resultaten van de MKBA-studie samen te vatten met de netto contante waarde. Andere indicatoren die in Nederland vaak zijn gebruikt zijn de interne rentevoet en de baten-kosten ratio. Het HEATCO-rapport beschrijft een indicator die in Nederland nooit is gebruikt. Dit is de Ratio van de netto contante waarde en ‘Public Sector Support’ (Ratio of NPV and public sector support (RNPSS). Deze indicator geeft het maatschappelijk effect per euro geïnvesteerd overheidsgeld weer door de netto contante waarde te delen door de financiële kosten die overheden kwijt zijn aan een project. Een project dat voor een groot deel is gefinancierd vanuit private middelen, scoort relatief goed ten opzichte van projecten die volledig met overheidsgeld gefinancierd worden. HEATCO beveelt aan om deze indicator te gebruiken als vanuit een budget slechts een beperkt aantal projectvoorstellen kunnen worden gefinancierd.

Indien de MKBA wordt gebruikt om projectvoorstellen te rangschikken beveelt HEATCO aan om de baten-kostenratio als indicator te gebruiken in plaats van de netto contante waarde. Het gebruik van de netto contante waarde bevoordeelt grote projecten in een rangschikking en geeft daardoor een vertekend beeld. HEATCO geeft daarbij aan dat een nadeel van de netto contante waarde als indicator is, dat deze gemanipuleerd kan worden door met de basiswaarde van de analyse te spelen. Een probleem met de baten-kosten ratio – dat ook wordt geadresseerd in de Nederlandse Algemene Leidraad voor maatschappelijke kosten-batenanalyse – is dat de baten-kosten ratio kan worden gemanipuleerd als niet helder is gedefinieerd wanneer een effect een kosten of een baten is. Een duidelijke definitie van ‘kosten’ en ‘baten’ is dus noodzakelijk.  

Positionering MKBA in het besluitvormingsproces

Het HEATCO-rapport (Blz. 19) stelt dat naast het MKBA-resultaat andere informatie belangrijk is voor de politieke afweging over transportprojecten. Het rapport noemt de milieueffectrapportage, verdelingseffecten, risico-analyse, sociale en technische barrières als andere elementen die van belang zijn in het besluitvormingsproces.

Daarbij geeft het HEATCO-rapport aan dat uiteindelijk de beslissing of een project wel of niet moet worden uitgevoerd een politieke beslissing is. De maatschappelijke kosten baten analyse is een hulpmiddel waarop bestuurders kunnen baseren, waarmee mogelijk duidelijk slechte beslissingen worden voorkomen. Wanneer men de MKBA gebruikt moeten de beperkingen van de methodiek in het achterhoofd worden gehouden. In de samenvattende indicator van de MKBA zijn niet-gemonetariseerde effecten niet meegenomen en ook andere criteria dan maatschappelijk rendement die belangrijk zijn voor bestuurders worden niet meegenomen in het MKBA-rapport.

Marginale kosten van overheidsgeld

De marginale kosten van overheidsgeld geeft aan wat het welvaartsverlies is voor de economie vanwege het vergroten van de belastingopbrengsten. De overheid gebruikt belastingen voor de financiering van haar uitgaven en deze belastingen hebben een verstorende werking op de economie, waardoor welvaartsverlies optreedt. De maatschappelijke kosten van investeringskosten van de overheid zijn groter dan alleen deze investeringskosten. In de Nederlandse MKBA-praktijk wordt meestal geen rekening gehouden met de marginale kosten van overheidsgeld. In 2005 werd in 4 van de 21 Europese lidstaten de marginale kosten van overheidsgeld meegenomen in MKBA’s. Omdat er veel onzekerheid bestaat over de marginale kosten van overheidsgeld besluit het HEATCO rapport deze op 1 te zetten.

De Nederlandse Algemene Leidraad voor maatschappelijke kosten-batenanalyse trekt dezelfde conclusie als het HEATCO rapport en heeft aangeraden om nader onderzoek te doen naar de relevantie en de hoogte van de marginale kosten van overheidsgeld in de maatschappelijke kosten-batenanalyse.

Download hieronder het HEATCO-rapport.

HEATCO_rapport.pdf (929.07 KB)

Klik hier om terug te keren naar het overzicht met publicaties.

Handig voor beginners

Ervaringen MKBA cursus

  • “De MKBA-cursus bood mij handvatten om zelfstandig een MKBA uit te voeren. Daarbij waren de sprekers heel inspirerend. Mijn vingers jeuken om te beginnen!”

    Sandra van Straaten (Medewerker Eigen Haard)

  • “De basiscursus MKBA geeft informatie, praktijkvoorbeelden én inzichten waaruit blijkt dat de MKBA een waardevolle bijdrage kan leveren in het besluitvormingstraject. Veel hangt hierbij af van het zorgvuldig doorlopen van het ‘MKBA –stappenplan’. De praktische tips, tools en rekenoefeningen uit de cursus heb ik dan ook als zeer nuttig ervaren. ”

    Stan Rademakers (Kragten)

  • “Een prima cursus om de beginselen en de voor- en nadelen van MKBA te vernemen. Vooral de vele praktijkvoorbeelden en rekenoefeningen waren nuttig.”

    Geert Draaijers (Commissie m.e.r.)

  • “De basiscursus MKBA geeft een prima inzicht in het instrument. De cursus wordt gegeven door bevlogen experts en geeft informatie van de MKBA filosofie tot en met de praktijk. Aansprekende oefeningen en een interactief karakter geven een goede kijk in de MKBA keuken en dat smaakt naar meer”

    Jos van Veen (Gemeente Den Haag)

  • “Door de cursus kan ik de MKBA beter plaatsen. De sprekers belichten de MKBA vanuit verschillende invalshoeken, afgewisseld en onderbouwd met voorbeelden en oefeningen uit de praktijk. Dat geeft mij handvatten om het toe te passen in (studenten)projecten”

    Peter Schinkel (Docent InHolland)

  • “Cursus is een goede inleiding voor geïnteresseerden in maatschappelijke kosten baten analyses voor alle domeinen. Helpt om deze beter te kunnen interpreteren en te gebruiken. Leuke praktijkvoorbeelden, oefeningen en vooral goede sprekers!”

    Martje van Ankeren (Hogeschool van Amsterdam)

  • “De opleiding legt een goede basis om gericht om te gaan met MKBA’s. Je leert dat het een prachtig instrument is om beslissingen te ondersteunen. De functie en het doel van de MKBA wordt duidelijk toegelicht en op een interactieve manier scherp gesteld. Enthousiaste lesgevers met kennis van zaken!”

    Thomas Christiaens (Vlaamse Overheid)

  • “De Basiscursus MKBA en de Gevorderdencursus MKBA hebben me veel inzicht gegeven in de wereld van MKBA's. ik ben te spreken over de diversiteit van deelnemers en de docenten. Een topcursus waarin ook kleinere groepsopdrachten werden behandeld die waardevol waren om bijvoorbeeld in te zoomen op MKBA's binnen het sociale domein”

    Samira Louali (Hogeschool Zuyd)

  • “Ik heb met veel plezier de gevorderdencursus MKBA gevolgd. De docenten bespraken op enthousiaste wijze de theorie en de problemen waar je tegenaan loopt bij de vertaling naar de praktijk. Ik voelde me uitgedaagd en de praktijkoefeningen vond ik zeer leerzaam. Het was een aangename verrassing dat de cursisten uit uitlopende disciplines kwamen. ”

    Rik Froma (Haarlemmermeer)

  • “In een goede sfeer met veel interactie worden alle aspecten rond een mkba behandeld. De cursus is niet alleen gericht op rekenen en biedt een ‘bril’ om kosten en baten te betrekken bij keuzes rondom beleid en projecten. Erg compleet, gedegen en plezierig! Wij hebben de cursus gevolgd met een ‘delegatie’ vanuit control, beleid en kennismanagement.”

    Ira Spannenburg (Gemeente Delft)

  • “Na betrokken te zijn geweest bij een aantal MKBA’s had ik behoefte aan meer verdieping. De gevorderdentraining bood wat ik zocht. Het gebruik van de MKBA door politici en kritiek vanuit de wetenschap kwamen aan de orde. Er is veel ruimte voor vragen, discussie en actief oefenen. Ik heb nu duidelijk het gevoel meer boven de stof te staan dan voor de cursus.”

    Michiel Nijboer (RHDHV)

  • “Van te voren was ik sceptisch over het in geld uitdrukken van maatschappelijke effecten. Maar door de cursus weet ik dat een MKBA veel meer is dan het berekenen van een prijskaartje. Door zelf in groepjes aan de slag te gaan met procesonderdelen en het berekenen van een MKBA, ervaar je wat nodig is voor een gedegen MKBA.”

    Arwen Hoogenbosch (K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd)

  • “Het was een eyeopener om te leren dat de wortels van de MKBA in de filosofie liggen en niet in accountancy. Dat de kunst ‘m veel meer zit in helder redeneren, dan in rekenen. Met goede sprekers en een leuke groep deelnemers, bood de cursus een goed evenwicht tussen theorie en oefenen. De Basiscursus MKBA inspireert en smaakt naar meer. ”

    Elmy Everaert (Eigen Haard)

  • “De Basiscursus MKBA heeft ruimschoots aan mijn verwachtingen voldaan door het hoge aantal trainers (5!) voor een kleine groep mensen. De flexibele indeling van de cursus bood ruimte voor discussie, waarbij ook het sociale domein ruim aan bod kwam. Door de afwisseling tussen uitleg, oefening en rust was prettig, waardoor de aandacht niet verslapte.”

    Menko Busch (Sinzer)

  • “De basiscursus MKBA heb ik met plezier gevolgd. Ik kwam om een betere kijk op dit instrument te krijgen. Dat is zeker gelukt. Er was een deskundig team van begeleiders die goed inspeelden op onze vragen en ons uitdaagden om actief mee te doen. Het heeft mij het inzicht geboden waar ik behoefte aan had.”

    Henk Kuijpers (Gemeente Apeldoorn)

  • “De MKBA basiscursus heeft mijn denken gescherpt over de wijze waarop je maatschappelijke effecten in beeld kunt brengen en vooral kunt vergelijken welke maatregelen effectiever zijn. De cursus is divers opgezet met een combinatie van theorie en praktijk en wordt gegeven door ervaren cursusleiders. Absoluut aan te raden wat mij betreft!”

    Hilde van Slooten (Gemeente Delft)

  • “De basiscursus MKBA is erg interessant, en duidelijk is dat het hier niet om een standaard trucje gaat, maar om een échte vaardigheid! De discussie die het opstellen van een MKBA teweeg brengt maakt het tot een mooi instrument, waarvan je in deze cursus prima de basisbeginselen onder de knie krijgt!”

    Bart Schalkwijk (KWR Research Institute)

  • “De MKBA basiscursus geeft een brede kijk in de keuken van het toepassen van een MKBA. Meerwaarde is ook dat de cursus door enthousiaste docenten uit de wetenschap en de praktijk wordt gegeven. Daarnaast is er veel ruimte voor vragen en discussie met elkaar, kortom zeer de moeite waard.”

    Gabi van Duijnhoven (Provincie Zuid-Holland)

  • “De cursus MKBA voor gevorderden is een verdieping voor deelnemers met reeds solide kennis van de MKBA. De cursus biedt handvaten om stakeholders mee te nemen in het proces van de MKBA. De interactie tussen theorie en praktijk en het ‘zelf aan de slag’-gehalte maken de cursus een goede basis voor adviseurs en beleidsmakers die nog een stapje verder willen. ”

    Anne Nobel (Witteveen & Bos)

  • “Een uitstekende en interessante cursus. Voor rekenkamers is de MKBA-methode ook ex post toepasbaar: wat waren de kosten en de baten van het beleid? En bij wie slaan die neer? Dankzij de cursus kan ik MKBA’s van anderen nu ook beter doorgronden.”

    Sylvia van Leeuwen (Rekenkamer Utrecht)

  • “Door het volgen van de basiscursus MKBA heb ik een beter begrip gekregen van de methodiek en toepassingsmogelijkheden van een MKBA. Tijdens de cursus werden niet alleen de voordelen van een MKBA belicht, maar werd ook stilgestaan bij de beperkingen. In de cursus is een goede balans tussen theorie, praktijkvoorbeelden en oefeningen. ”

    Frederike Zwenk (Ministerie van Veiligheid en Justitie)

  • “Een inspirerende basiscursus gegeven door deskundigen uit praktijk en wetenschap. Dit smaakt naar meer.”

    Roger Spitz (Gemeente Venlo)

  • “Tijdens de MKBA cursus heb ik goede handvatten gekregen om de maatschappelijke kosten en baten op een volwaardige manier naast de financiële afwegingen in beeld te krijgen. Een verademing in de discussie en het (groeps-)denken tot gevolg!”

    Karin Peeters (Territoria)

  • “Wil je MKBA's beter begrijpen, beter weten hoe erop te anticiperen, als opdrachtgever een meer serieuze gesprekspartner zijn of zelf MKBA's uitvoeren? Dan is deze training een echte aanrader!”

    Marieke Wiebing (Stichting Lezen & Schrijven)

  • “Door enthousiaste bevlogen docenten met veel praktijkervaring wordt je meegenomen in de wereld van de MKBA’s. Een instrument dat toepasbaar is zowel in het fysieke als ook in het sociale domein. Met gedreven medecursisten en inspirerende werkvormen hebben we mogen proeven aan de verschillende mogelijkheden en toepassingen in de praktijk.”

    Marleen Okma (JSO, kennis en adviesbureau sociaal domein)

  • “De cursus was goed opgezet met veel deskundige inleiders. Wat me aansprak was de praktische opzet en de mogelijkheid om groepsgewijs aan de slag te gaan met deze weerbarstige materie.”

    Jack Bergman (Avans Hogeschool)

  • “Een top cursus! De wetenschap, de toepassing in de praktijk en het nut van MKBA’s werden in een notendop behandeld. Geen eenrichtingsverkeer. ‘Learning by doing’ stond tijdens de cursus helemaal centraal. De cursus heeft mij in z’n totaliteit goede kennis en vaardigheden geboden om de MKBA waaraan ik nu werk, beter uit te voeren!”

    Narly Rambharos (Onderzoek en Statistiek gemeente Groningen)

  • “Tijdens de gevorderdencursus heb ik de MKBA systematiek middels de aangeboden praktijkcasussen en rekenoefeningen meer eigen weten te maken. De weging van effecten, zoals gebruikt binnen de MKBA systematiek, biedt mij op professioneel vlak waardevolle handvatten ter begeleiding van klanten bij het nemen van investeringsbesluiten”

    Merian Lelieveld (Hezelburcht Subsidieadviesbureau)

  • “Prima cursus, zeer aan te bevelen! Strak georganiseerd en een goede afwisseling tussen theorie en concrete toepassingen. Vier verschillende docenten droegen ook bij tot het levendige karakter van de cursus. Daarnaast een interessante groep van mede-cursusten uit alle delen en sectoren van het land”

    Joost Frencken (AVANS Hogeschool)

  • “De basiscursus biedt een mooie inkijk in de denkwijze en onderdelen van een MKBA. Je leert dat de MKBA meer inhoudt dan rekenen alleen (“60% nadenken, 20% rekenen en 20% presenteren”). Enthousiaste cursusleiders, betrokken medecursisten en veel mogelijkheden zelf te oefenen (vaardigheden en rollenspel)."”

    Jenny Zonneveld (Onderzoek en Statistiek, gemeente Nijmegen)

  • “De basiscursus MKBA gaf - mede vanwege het feit dat ik reeds stevig in de MKBA werkzaam ben - niet alleen maar nieuws, maar op sommige vlakken was de aanscherping erg nuttig. Ook was het fijn een aantal eigen hersenspinsels bevestigd te zien worden. Dat betekent dan weer wel een hoop werk aan de winkel!”

    Paul Siderius (Prorail)

  • “Al vaak liep ik er in mijn projecten tegen aan dat niet alle meerwaarde van het project in een (financiële) kosten-baten-analyse terugkwam. In de basiscursus MKBA leerde ik hoe ik deze meerwaarde ook een plek kan geven in de afweging tussen kosten en baten. Heel leerzaam en het smaakt naar meer, dus ik kom terug voor de vervolgcursus!”

    Williette van Arendonk (Van Arendonk)

  • “Een goede cursus met een bevlogen cursusleider die zeer boeiend weet te doceren. Praktische oefeningen die het geleerde direct in de praktijk brengen aan de hand van zeer herkenbare projecten. Cursus gaat goed de breedte in van het hele MKBA spectrum met als toetje de 'MKBA-light' die erg handig is voor kleine projecten.”

    Wilbert van Veggel (Antea Group)

  • “'Ik vond Niek Mouter (de cursusleider) een hele prettige en inspirerende spreker/trainer. Mooi hoe hij je meeneemt in zijn gedachtegang en de lessen die hij zelf heeft geleerd over MKBA. De andere trainers hebben allemaal hun eigen kracht, en drive, en dat maakt de cursus een heel boeiend en afwisselend samenspel.'”

    Sylvana Rikkert (Lysias Group)

  • “Wat een leerzame cursus! We werden niet alleen snel door de theorie van ‘de’ MKBA geloodst, maar kregen ook een realistische doorkijk in de praktijk van het ambacht. Bovendien werden het nut én de beperkingen van een MKBA helder, en was er aandacht voor de communicatie hierover. En we konden oefenen, en daarbij alle denkbare fouten maken. ”

    Mayan van Teerns (Gemeente Groningen)

  • “De MKBA-training was ontzettend leerzaam en de stof direct toepasbaar in mijn praktijk. Ik schrijf me direct in voor een vervolgcursus zodra die er is!”

    Pascal Sijstermans (Sumcity Advisory)

  • “De cursus MKBA gaf mij een beter inzicht in wat een MKBA is en hoe deze (zelf) is toe te passen. De opzet van de cursus is erg prettig, persoonlijk en kleinschalig, waardoor er maximale aandacht is voor persoonlijke leerdoelen. Ook voor professionals in het sociale domein biedt de cursus prima inzichten en uitgangspunten”

    Bert Peterse (Adviseur maatschappelijke ontwikkeling Peel en Maas)

  • “De basiscursus geeft op uitstekende wijze inzicht in de waarde van de MKBA. Een MKBA is het uitgelezen instrument om vooringenomen standpunten van bestuurders en ambtenaren te objectiveren en het helpt volksvertegenwoordigers, beter gemotiveerd hun keuzes te maken. Eigenlijk zou iedere volksvertegenwoordiger de cursus moeten doen”

    Rene van der Linden (Raadslid Heemskerk)

  • “Door de cursus is het containerbegrip 'MKBA' nu een stuk beter behapbaar geworden. Door de uitleg en de oefeningen kan ik nu MKBA's beter duiden en misschien voorzichtig er zelf één gaan opstellen. Verschillende experts komen aan het woord die elk hun eigen expertise inbrengen en dit alles heel laagdrempelig kunnen vertalen in toepasbare tips.”

    Geeske van Asperen (NISB)

  • “De gevorderdencursus MKBA heeft mij een zeer welkome kennisverbreding en verdieping opgeleverd op het gebied van MKBAs. Een goede combinatie van theorie en praktijk onder deskundige leiding. De objectieve benadering met aandacht voor voordelen en nadelen van de methodiek was zeer waardevol.”

    Rob van Gerwen (DNV GL)

  • “Wat me erg beviel aan de basiscursus is dat de complexe materie heel begrijpelijk en stapsgewijs werd uitgelegd, met een prettige mix tussen denken en doen/oefenen. Ik voelde me na de cursus en met de schat aan bruikbare informatie op de website voldoende uitgerust om zelf met mijn eerste MKBA’s in mijn werkpraktijk aan de slag te gaan.”

    Clim van Daelen (Nierpatienten Vereniging Nederland)

  • “'Tijdens de basiscursus MKBA leer je de juiste vragen te stellen en zelf een MKBA berekening te maken. Ook zie je verschillende vormen van MKBA-light voorbij komen, erg leerzaam! Een zeer nuttige cursus, voor mensen zonder kennis van MKBA tot al een beetje ervaren MKBA’ers. Als je meer wilt weten over het instrument is deze cursus echt wat voor jou.'”

    Ester van der Sterre (Corporatie Eigen Haard)

Over MKBA-informatie.nl

Voor de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse gaat nog te vaak het spreekwoord 'onbekend maakt onbemind' op. Wanneer men met een MKBA te maken krijgt, was het tot op heden moeilijk om snel de basisinformatie over dit instrument te vinden. Daarom heeft initiatiefnemer en auteur Niek Mouter MKBA-informatie.nl opgezet, in samenwerking met een aantal partners. Hier vindt u informatie over de MKBA, zowel voor beginners als voor gevorderden. Lees verder

Contact

Heeft u een vraag, aanvulling of opmerking neem dan contact met ons op.

© MKBA-informatie.nl